Mijn motivatie  voor het maken van deze website:

De uitspraak van Otto Ruff in documentaire Rampvlucht: 'Ga het gesprek aan',

en:

Het Adviescollege ACOI in een artikel in NRC op 24 april 2024: 'Laat burgers hun eigen verhaal vinden'.

 

Op deze website deel ik uitgebreide informatie uit privébezit, waaronder documenten, lezingen en analyses betreffende het ongevallenonderzoek van de El AL-Boeing 747, die op 4 oktober 1992 in de Bijlmermeer neerstortte: de vliegramp Bijlmermeer.

Ik houd mij verre van onbewezen stellingen, speculatie en complottheorieën.

Voor de Parlementaire Enquête vliegramp Bijlmermeer in 1999 moest ik me nauwgezet voorbereiden. Een dossier met waardevolle informatie heb ik al die jaren bewaard. Ook andere collega's van het team van de vooronderzoeker van de Raad voor de Luchtvaart hebben waardevolle documenten en persoonlijke aantekeningen bewaard: ik noem ze 'de zolderkamerarchieven'. Samen met de gezamenlijke expertise is er veel informatie beschikbaar, in sommige gevallen wellicht meer dan te vinden is in de documenten die bij het Nationaal Archief zijn opgeslagen.

Documenten uit het persoonlijk archief van vooronderzoeker ir. H.N. Wolleswinkel (overleden oktober 2023) mogen met toestemming van de nabestaanden worden gedeeld.

Mijn doel is niet alleen technische en operationele aspecten van de vliegramp te belichten, maar tevens aandacht te schenken aan  de menselijke kant van het verhaal. In de map Documentatie heb ik waardevolle publicaties en bijdragen van andere experts opgenomen die voor mijzelf van nut zijn geweest zoals bijvoorbeeld bijdragen van mediasocioloog dr. Peter Vasterman, senior onderzoeker rampen en milieudreigingen; dr. Joris IJzermans, eveneens senior onderzoeker rampen en milieudreigingen; psychiater prof. Berthold Gersons, en historica prof. dr. Beatrice de Graaf. Die informatie is – naast de technische informatie – belangrijk om de vliegramp vanuit verschillende invalshoeken te kunnen belichten.

Ik heb ook documentatie van de Werkgroep Vliegverkeer Bijlmermeer opgenomen en tevens verwijzingen naar hun website gemaakt. 

Het is goed te begrijpen dat er destijds veel vragen over de vliegramp in de Bijlmermeer waren en, nu zelfs na 30 jaar, nog zijn. De impact van de ramp is enorm (geweest). Niet iedereen heeft de mogelijkheid aan goede informatie te komen om zich vervolgens een goed, op feiten gebaseerd beeld te kunnen vormen.

Over het ongevallenonderzoek in 1992 en 1993 zijn, naast vele goede publicaties, ook veel misverstanden en zelfs mediahypes ontstaan die mensen onnodig ongerust hebben gemaakt en die mogelijk nog steeds voor verwerkingsproblemen zorgen. De destijds gekozen mediastrategie van de vooronderzoeker van de Raad voor de Luchtvaart in 1992 om aantijgingen en insinuaties te negeren, heeft – met de wijsheid van nu – niet goed uitgepakt. De vraag die mezelf bezighield was of een gebrek aan goede informatie voor de Bijlmerbewoners zelf ook – in zekere zin – problematisch is geweest. Waren en zijn er onbenutte kansen om te proberen de ramp die ons allen overkwam beter te begrijpen?

Na 30 jaar lijkt het onmogelijk om de beeldvorming bij te stellen, zeker – naar mijn mening – na het project Rampvlucht van de KRO-NCRV in 2022. Moeten we daarmee leren leven of toch nog een poging doen om een genuanceerder beeld te creëren? Eerlijk over de gemaakte fouten spreken en duidelijk maken dat er iets geleerd is? 

Nadat ik mezelf heb ingezet om duidelijkheid te verschaffen in de KRO-NCRV documentaire Rampvlucht (2022), de documentaire Murky Skies van de Israelische regisseur Noam Pinchas (2023), en de podcast Absturz in Amsterdam: EL AL 1862 Jumbo-Crash ins Hochhaus van het Duitse medium Flugforensik (2024), realiseerde ik me dat het moeilijk is de feiten nogmaals bij een groot publiek naar voren te brengen. Het is uiterst lastig en niet zonder risico´s om genuanceerd tegengeluid  te bieden aan wat ikzelf 'ingesleten' beeldvorming noem, zeker na de uitzendingen van de dramaserie en documentaire Rampvlucht. Er was maar één journalist die in de afgelopen twee jaren een tegengeluid durfde laten horen: de rest zweeg. Het lijkt er dus op dat het heel moeilijk is om de vliegramp in de Bijlmermeer en alles wat daarmee verbonden is bespreekbaar te maken.

Dan hebben we de ramp zeker nog niet verwerkt en is het terecht 'geen afgesloten hoofdstuk' zoals het Advies College Openbaarheid en Informatiehuishouding op 19 april publiceerde.

Misschien zijn er mensen die zo vast in hun denkpatroon zitten, dat ze daaruit nooit meer los kunnen komen, ongeacht welk bewijs je ook zou presenteren. Dat kan ik ook nog wel enigszins begrijpen, met alles wat er over de vliegramp (niet) gezegd en (niet) geschreven is. Daarnaast ontdekte ik echter dat als je met mensen afzonderlijk van gedachten wisselt, er veel meer begrip ontstaat.

Documentaires en artikelen over de vliegramp worden niet zelden vanuit een subjectief perspectief gebracht. Als dat feitengetrouw gebeurt, zoals bijvoorbeeld in de podcast van het Duitse programma Flugforensik (2024), komt het op mij over alsof de Nederlandse media er bewust geen aandacht aan willen besteden, terwijl er heel veel verduidelijkt wordt. Mijns inziens een gemiste kans!

De Nederlandse dagbladen hebben de afgelopen 30 jaar bij herhaling benadrukt dat er nog zoveel onduidelijk was en velen zijn meegegaan in het frame dat er van alles in de doofpot gestopt zou zijn. Ook wordt de vliegramp gezien als een groot falen van de Nederlandse overheid. Uiteraard vraagt dat om een met feiten onderbouwde reactie.

Vanzelfsprekend waren 57 000 liter kerosine, een asbesthoudende flat, blusschuim en de lading van het vliegtuig met brandbare stoffen al genoeg om veel gezondheidsproblemen te veroorzaken.

Buitenlandse media hebben in zijn algemeenheid een veel genuanceerder beeld van de vliegramp gegeven, en vragen zich zelfs af waarom er in Nederland destijds zo'n hysterie is uitgebroken. Het EL AL 1862 luchtvaartongevallenonderzoek wordt internationaal gerespecteerd als een degelijk onderzoek, maar in Nederland is het een 'Nationaal Trauma' geworden, zoals de de journalisten Benjamin Denes en Andreas Spaeth van het Duitse Flugforensik in 2024 stelden.

De nuchtere waarheid is nog steeds, tenminste als je je alleen op de feiten concentreert, dat EL AL 1862 een gewone vrachtvlucht was − zoals ook de parlementaire enquête in 1999 concludeerde − die helaas door een jarenlang bestaand, niet voldoende serieus onderkend probleem met de motorophanging van de 747 neerstortte. Dat had een schandaal kunnen of misschien wel moeten worden, maar iets anders, te weten de gezondheid van mensen, kwam het hoogste op de agenda. Giftige stoffen in de lading zouden ziekten hebben veroorzaakt. Dat zou allemaal in de doofpot zijn gestopt. Dit 'geconstrueerde, niet op feiten gebaseerde' schandaal is al meer dan 30 jaar dominant.

De conclusie van de parlementaire enquête dat EL AL 1862 een gewone vrachtvlucht was, was in mei 1999 enerzijds volkomen logisch voor diegenen die de overheid vertrouwden en een grote schok anderzijds voor hen die in de complottheorieën geloofden.

Met mijn expertise en dossier wil ik proberen bij te dragen aan een beter begrip van het ongevallenonderzoek. Door middel van gedetailleerde rapporten, interviews, en persoonlijke anekdotes bied ik een op feiten gebaseerd kijkje 'in de keuken' van het EL AL 1862-onderzoek. 

Ik heb mijzelf nooit met de lading van het vliegtuig beziggehouden of vrachtbrieven onderzocht: de lading van het vliegtuig was, afgezien van de gewicht- en zwaartepuntbepaling, geen essentieel onderdeel van het ICAO Annex 13-onderzoek naar de oorzaak van de ramp. Het onderzoek naar de lading werd twee weken na het ongeval overgedragen aan de Rijkspolitie. Er was geen verband tussen de technische oorzaak van het ongeval en de lading. Ik heb zelf in hangar 8 op Schiphol-Oost, tezamen met 10-tallen KLM-ers en andere onderzoekers, vrijwel alle stukken van het vliegtuig, de lading en het flatgebouw gezien en − in twijfelgevallen omtrent de herkomst − in handen gehad.

Ik ga ervan uit dat het belangrijk is om goede en meermaals geverifieerde feitelijke informatie te kunnen lezen. Mogelijk kan het een hulp zijn bij een betere  verwerking van de ramp.

Mijn opzet was de website niet te technisch te maken in de hoop dat de informatie voor iedereen begrijpelijk blijft, maar ik ben me ervan bewust dat dat niet overal gelukt is. De website is niet ontworpen, noch bedoeld als een discussieplatform.

Dit keer dus een bijdrage van mijn kant waarin niet door documentairemakers en duiders 'geknipt' is, maar rechtstreeks vanuit de bron zelf.