Politicus de heer Rob van Gijzel (PvdA), door sommigen in de jaren 1994-1999 de 'Bijlmerboy' genoemd, die een goede neus en een gewillig oor had voor verdachte meldingen uit de samenleving, ging in op destijds rondzingende verhalen en speculaties die samenhingen met de lading van het verongelukte vliegtuig. Dat was ongeveer een jaar na de ramp met het vliegtuig. Die verhalen kwamen onder andere van de ontslagen loadmaster van El Al, de heer Plettenberg, die wellicht nog iets met El Al te verrekenen had (bron: informatie afkomstig uit Binnenhof 1a, dr. Theo van den Doel, 2004).
Plettenberg, die niet verantwoordelijk was voor de ladingspapieren van het vliegtuig, ontdekte tijdens een nachtdienst in wat overgebleven mappen, papieren van de verongelukte machine, en hij ging verder neuzen. Volgens hem waren de ladingspapieren niet compleet en hij dacht onmiddellijk aan een complot. Dit leidde tot contacten met Van Gijzel en journalist Joost Oranje en uiteindelijk tot een uitzending bij het televisieprogramma Nova. Van Gijzel trad op als de verontwaardigde politicus, die onmiddellijk de minister over de ongerijmdheden ´aan de tand´ zou voelen. In het politieke spel besloot de VVD minister tot de instelling van een commissie Informatiestromen Luchtvrachtdocumentatie (de commissie Hoekstra).
Van Gijzel en journalist Pierre Heijboer (Volkskrant) waren na afsluiting van het ongevallenonderzoek al bij het Bureau Vooronderzoek Ongevallen en Incidenten (BVOI) in Hoofddorp op bezoek geweest om alle (niet geheime) ladingspapieren in te zien. Ze ontdekten daar in hun papieren exercitie verschillende versies van vrachtbrieven, maar in principe geen 'gevaarlijke lading' buiten de lading die als gevaarlijk op de NOTOC was aangegeven. De NOTOC’s waren volledig beschikbaar. De details en ongerijmdheden die ze meenden ontdekt te hebben waren van vrachtbrieven die waren geclassificeerd als ‘normale’' lading (zie hoofdstuk Vracht - lading | ongevallenonderzoek EL AL 1862 ).
Ook PvdA Kamerlid ir. A. (Arie) de Jong werd door BVOI in een separaat bezoek ontvangen. Hij mocht alle relevante (niet als geheim geclassificeerde) ladingspapieren inzien en kon daarover vragen stellen. Alles waarnaar hij vroeg werd hem nauwkeurig uitgelegd.
Tijdens de uitvoering van het ongevallenonderzoek in hangar 8 waren overigens alle aangevoerde wrakstukken en flatdelen door de handen van vele deskundigen gegaan, en mijn collega Van Santen en ikzelf werden in twijfelgevallen bij delen geroepen waar een beslissing over genomen moest worden: bewaren of terug naar de stortplaatsen? Ook waren vele collega´s naar de vuilstortplaatsten gestuurd geweest om ontbrekende cruciale vliegtuigdelen op te sporen. Kennelijk telden de bevindingen van meer dan honderd betrokken experts niet voor politicus Van Gijzel en journalist Heijboer, die zelf geen kaas van ladingsbrieven gegeten hadden, en zich lieten adviseren door slechts één enkel persoon: de heer Plettenberg. In het land der blinden is eenoog koning!
In een interview met onderzoeker Frans Erhart in 2023 en de nieuwe vooronderzoeker (destijds de opvolger van de heer ir. H.N. Wolleswinkel) voor de Raad voor de Luchtvaart, Ben Groenendijk (2025), wordt aangegeven dat na het bezoek van Van Gijzel en Heijboer 'het gesodemieter' begon. Van Gijzel en Heijboer waren zeer selectief op zoek naar informatie om hun casus op te bouwen. Maar eigenlijk was er helemaal geen casus: de betreffende in hun ogen ontbrekende details van vrachtbrieven kwamen van lading die niet als gevaarlijk was geclassificeerd, zoals van te voren bekend was, en zoals ook zou blijken toen uiteindelijk de details van die vrachtbrieven in 1999 middels de parlementaire enquête bekend werden. Van Gijzel nam dus bewust een risico, wat zou ontaarden in een politiek steekspel. Protesten wimpelde hij af nu de lading, die niets met het onderzoek naar de oorzaak van de ramp te maken had, op de politieke agenda kwam te staan. De discussies over de lading straalden af op het ICAO Annex 13 onderzoek. In de Bijlmermeer werd zelfs gezegd dat het onderzoek naar de oorzaak niet zou deugen omdat men niet goed naar de lading had gekeken. Het leek er soms wel op of alles gezocht werd om het internationaal gerespecteerde onderzoek bewust in diskrediet te brengen.
Erhart sprak in 2023 ook uit dat er een artikel werd gepubliceerd, dat aangaf dat het rommelen met lading schering en inslag was bij El Al, maar dat uit de verklaringen die tijdens het onderzoek werden opgemaakt, bleek dat ladingswijzigingen, zoals niet ongebruikelijk, met enige regelmaat voorkwamen. Het krantenartikel week op essentiële punten af van de verklaringen die tegenover het onderzoeksteam waren afgelegd (bron: een opgenomen interview in 2023 met onderzoeker Frans Erhart beschikbaar gesteld aan het Historisch Nieuwsblad en een andere journalist).
In ieder geval: Van Gijzel had munitie verzameld voor een boel verwarrende discussies. Van Gijzel stelde niet alleen vragen over lading, maar ook over het verarmde uranium, en hij trok zoveel zaken in twijfel, onder andere zaken die besproken werden in het boek Going Down Going Down van Vincent Dekker, dat er veel verwarring ontstond. Van Gijzel kreeg opmerkingen van de voorzitter van de Raad voor de Luchtvaart (mr. Bodewes) te verduren, die hem in niet mis te verstane bewoordingen aansprak op zijn suggestieve en in zijn ogen misleidende gedrag, maar dat werkte averechts. Een kamerlid kan maar beter niet op zijn integriteit worden aangevallen, ook al beweert hij de grootste onzin en feitelijke onjuistheden (zie hoofdstuk Dossier ir. H.N. Wolleswinkel | ongevallenonderzoek EL AL 1862 ). Maar, een voedingsbodem had Van Gijzel wel aangeboord, want steeds meer mensen in de Bijlmermeer gingen een relatie leggen tussen hun welbevinden en het neerstorten van het vliegtuig, en met name tussen de lading en hun lichamelijke welbevinden. ´Zou er met de papieren gesjoemeld kunnen zijn?, vroegen zij zich af, en "zou men van alles in de doofpot hebben willen stoppen?'.
Een nogal misselijk makende publicatie in het NRC over de ontdekking van de vervoerde stof DMMP, die de suggestie wekte dat er wellicht massavernietigingswapens met het vliegtuig werden vervoerd, veroorzaakte veel onrust bij de bewoners, en sloeg in als een bom in politiek Den Haag. Ook een suggestie in Trouw dat verarmd uranium ineens wel verstoven zou zijn veroorzaakte veel onrust. De DMMP werd overigens geleverd door een bedrijf waarbij de heer Drs. R.F.M. Lubbers, voormalig premier en ondernemer betrokken was geweest (bron: Binnenhof 1a, dr. Theo van den Doel).
Hieronder: de nooit in kranten gepubliceerde informatie over DMMP
De geest 'was uit de fles' in 1998, en er werd besloten tot een parlementaire enquête op basis van emoties, zonder enig degelijk vooronderzoek. De verwarring in de Bijlmermeer was toen al zo groot, dat men dacht dat alleen met een parlementaire enquête de waarheid nog naar voren zou kunnen komen. De Werkgroep Vliegverkeer Bijlmermeer wachtte de antwoorden op de aan de regering gestelde vragen niet af, en verlangde een enquête.
Uit de medische onderzoeken bleek uiteindelijk in 2004 dat er geen relatie tussen de gezondheid van de Bijlmerbewoners en de vliegtuigramp gelegd kon worden, behalve - al erg genoeg - dat er zich PTSS ontwikkeld had, en behalve dat er vrijwel zeker individuele ziektegevallen zijn geweest.
Het wantrouwen in de Bijlmermeer was inmiddels zo groot geworden, dat wil zeggen het verlies aan vertrouwen in de overheid, de politiek en wellicht zelfs ook in de media, dat dit in de jaren na de enquête niet meer gerepareerd kon worden. Zelfs na 32 jaar is dit verlies aan vertrouwen nog problematisch, alhoewel veel Bijlmerbewoners volgens mij met goede informatie beter kunnen uitzoeken hoe de vork in de steel steekt. Maar, men moet niet vergeten dat men vanuit de Bijlmermeer zelf de media en de politiek telkens opriep om zich te engageren en hun vragen te beantwoorden. Dit leidde telkens tot een proces van hoop, en telkens nieuwe teleurstelling.
Politicus Van Gijzel lijkt blijkens de documentaire Rampvlucht (2022) samen met zijn medespeculant Vincent Dekker (zie hoofdstuk (Complot)theorieën | ongevallenonderzoek EL AL 1862) geen afstand te kunnen nemen tot zijn theorieën en niet te kunnen of willen inzien dat zijn onterechte aanhoudende gespeculeer om complottheorieën levend te houden de Bijlmerbewoners niets verder helpt en zelfs schadelijke effecten heeft voor de verdere verwerking van de ramp voor de Bijlmerbewoners. Toch lijken zij voor de slachtoffers en de nabestaanden de helden van de vliegramp te zijn, die geholpen hebben, in tegenstelling tot de vele honderden misschien wel duizenden onzichtbare hulpverleners die zich jaren hebben ingezet. Wat moeten de Bijlmerbewoners anders denken? Dat er toch nog het nodige aan de hand is/was?
De uitlatingen van Van Gijzel, en ook die van Dekker, vallen voor mijzelf niet anders te duiden dan demagogie, emotioneel entrepreneurschap en een vorm van charlatanisme.
Het bovenstaande heb ik niet geschreven om fouten die gemaakt zijn in de communicatie met de Bijlmerbewoners 'weg te poetsen' of te relativeren: het is duidelijk dat er fouten zijn gemaakt. Ik heb het ook niet geschreven omdat ik het vele goede werk dat de heer Van Gijzel in zijn carrière heeft verricht te bekritiseren. Maar zijn theorieën omtrent het vervoer van nucleaire en/of chemisch-biologische wapens of giftige lading met een civiel geregistreerd vliegtuig die mensen ziek hebben gemaakt, zijn volslagen nonsens en gebaseerd op speculatie van individuen die de feiten niet meer van fictie kunnen onderscheiden en die telkens weer blijken geen aandacht te willen schenken aan de contra-indicaties die er zijn. Die indicaties, die hun beweringen en speculaties zodanig verzwakken dat daarvan niets overblijft dan slechts 'een' 'theorie': onbewezen en niet te bewijzen hypothesen. Politicus Rob Van Gijzel en ex-Trouw journalist Vincent Dekker houden de Bijlmerbewoners en slachtoffers onterecht ‘ge-Gijzeld’ in onzekerheden. En, ze organiseren tot zelfs in 2025 actief media aandacht, maar ze hebben nog nooit een probleem opgelost. Alsof ze willen zeggen: het is wel niet bewezen en alleen maar een theorie, maar, toch hebben wij gelijk!
Nergens tijdens het wrakstuk onderzoek, de berging, of de afvoer van items is ooit enig bewijs aangetroffen dat erop wijst dat er ook maar enige grond is die duidt op vervoer van stoffen of wapens waarover Van Gijzel speculeert.
Zie ook:
(Complot)theorieën | ongevallenonderzoek EL AL 1862
VVOJ / NVJ | ongevallenonderzoek EL AL 1862
Eindconclusies | ongevallenonderzoek EL AL 1862
Slotopmerkingen | ongevallenonderzoek EL AL 1862